Μια Όχι Και Τόσο Τεχνική Επισκόπηση Αυτού Του Πράγματος Που Λέγεται Bitcoin για Αρχάριους

    Αυτό το άρθρο αντιγράφεται από την αρχική πηγή Bitcoin Reserve Journal

    Μετάφραση & Επιμέλεια στα Ελληνικά Nina_Hodl

    Εισαγωγή

    Όταν ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με το Bitcoin, για μένα ήταν απλώς ένας αριθμός σε μια οθόνη που μπορούσα να τον διαπραγματευτώ. Αγόραζα χαμηλά, πουλούσα ψηλά, έβγαζα χρήματα. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Αντιμετώπιζα ένα θαυμαστό δώρο για την ανθρωπότητα, φαινομενικά με περιφρόνηση. Αξίζει πολύ περισσότερο σεβασμό.

    Κατά τη διάρκεια της πτωτικής αγοράς (bear market)του 2018, όταν ο ενθουσιασμός των κερδών εξαφανίστηκε, και αφού πέρασε ο πόνος της εξάλειψής τους, αποφάσισα να κρατήσω, ή “HODL”, όπως λέει το meme. Ήξερα ότι θα έπρεπε να κάνω υπομονή. Είχα χρόνο στη διάθεσή μου. Έτσι αποφάσισα να μάθω περισσότερα για το τι ήταν το Bitcoin. Ήμουν τυχερός που το έκανα! Έμεινα έκπληκτος. Από τότε, μαθαίνω συνεχώς περισσότερα, και καθώς μάθαινα, όλα έβγαζαν νόημα και η πεποίθησή μου αυξανόταν. Το ίδιο και η επένδυσή μου.

    Αναρωτήθηκα: «Μήπως ακολουθούσα τυφλά ένα μονοπάτι χωρίς ερωτήσεις;» Η δέουσα επιμέλεια απαιτούσε να ψάξω πολύ σκληρά για αδυναμίες στο Bitcoin. Μετά από 18 μήνες αναζήτησης, σχεδόν καθημερινά, δεν βρήκα καμία ικανοποιητική ένσταση για να μην συσσωρεύω επιθετικά.

    Θα εξηγήσω πρώτα τι είναι το Bitcoin και πώς λειτουργεί. Σε άλλα άρθρα, θα εξετάσω τις αντιρρήσεις και τους κινδύνους που εγώ, και άλλοι έχουν θέσει. Και θα παρουσιάσω τις απαντήσεις που έχω βρει σε όλες αυτές, καθώς και κάποιες σκέψεις.

    Η Κατανόηση του Bitcoin είναι Δύσκολη, και Μετά Δεν Είναι

    Δεν είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς το Bitcoin στην αρχή. Νομίζω ότι είναι καλύτερο να εξηγήσουμε σε έναν νεοεισερχόμενο ΤΙ είναι το Bitcoin, όχι ΠΩΣ. Τι μπορεί να κάνει, τα προβλήματα που λύνει και γιατί είναι σημαντικό. Δεν πρέπει να βουτήξουμε στο ΠΩΣ λειτουργεί πολύ νωρίς. Δεν υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο. Δεν προσθέτει στην κατανόηση και την εκτίμηση του γιατί το Bitcoin είναι ένα απίστευτο δώρο για την ανθρωπότητα.

    Το Bitcoin δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί. Δεν υπάρχει μία παράγραφος που να μπορεί να μεταφέρει όλες τις κρίσιμες ιδιότητές του. Κάθε σύντομη εξήγηση είναι παραπλανητική με κάποιον τρόπο.

    Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι τίποτα σαν το Bitcoin δεν έχει υπάρξει ποτέ πριν, οπότε δεν υπάρχει τίποτα για να το συγκρίνουν οι άνθρωποι. Οι συγκρίσεις γίνονται αυτόματα για να βοηθήσουν στην κατανόηση των εννοιών, αλλά είναι ανακριβείς και οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Αμφισβητεί πολλές προκατασκευασμένες ιδέες για το χρήμα (που είναι λανθασμένες) και θεωρούνται δεδομένες. Αμφισβητεί τις κοσμοθεωρίες και αυτό είναι άβολο για τους ανθρώπους.

    Ένας άλλος λόγος για τον οποίο είναι δύσκολο να εξηγηθεί είναι επειδή έχει πολλά διαφορετικά και περίπλοκα μέρη, το καθένα με διαφορετικές λειτουργίες – και μόνο με την κατανόηση κάθε μέρους μπορεί να γίνει κατανοητό το σύνολο. Αυτά τα περίπλοκα μέρη είναι ευκολότερο να τα κατανοήσει κανείς αν έχει μια βασική γνώση σε διάφορους τομείς, όπως την Επιστήμη των Υπολογιστών (Computer Science), την Κρυπτογραφία (Cryptography), τα Αυστριακά Οικονομικά (Austrian Economics), την Ιστορία του Χρήματος (History of Money), τα Κοινωνικά Δίκτυα (Social Networks), τη Θεωρία Παιγνίων (Game Theory), την Ανθρώπινη Ψυχολογία (Human Psychology) και την Εξέλιξη/Φυσική Επιλογή (Evolution/Natural Selection).

    Ένας Σπάνιος Αριθμός

    Το Bitcoin είναι απλώς ένας ψηφιακός αριθμός. Αλλά ένας σπάνιος αριθμός. Πώς γίνεται αυτό; Ένας σπάνιος αριθμός δεν βγάζει νόημα στην αρχή. Υπάρχουν 21 εκατομμύρια  από «αυτούς». Ο καθένας μπορεί να χωριστεί σε μικροσκοπικά κομμάτια, μέχρι και 8 δεκαδικά ψηφία. Μπορείτε να κατέχετε ένα ποσό τόσο μικρό όσο 0,00000001 bitcoin. Δεν είναι στην πραγματικότητα «νομίσματα», είναι απλώς ειδικοί αριθμοί.

    Τα κομμάτια (bits) μπορούν να μετακινηθούν από το ένα μέρος στο άλλο, αλλά αυτά τα κομμάτια δεν μπορούν να υπάρχουν σε δύο μέρη ταυτόχρονα. Δεν μπορούν να αντιγραφούν. Αυτό είναι πολύ ιδιαίτερο.

    Αν έχω 0,5 bitcoin και το στείλω σε κάποιον άλλο, δεν έχω πλέον αυτό το κλάσμα του bitcoin. Αυτό είναι διαφορετικό από ένα ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email), γιατί αν το στείλω (το email), μπορώ να κρατήσω ένα αντίγραφο. Ίσως θα βοηθούσε (αρχικά) να σκεφτούμε μια ποσότητα bitcoin σαν ένα μοναδικά αναγνωρίσιμο email που περιέχει έναν αριθμό, ο οποίος μπορεί να υπάρχει μόνο σε ένα μέρος κάθε φορά.

    Κανένα ψηφιακό αντικείμενο δεν είχε ποτέ αυτή την ιδιότητα. Σημειώστε επίσης, ότι χωρίς αυτή την ιδιότητα, δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ψηφιακό χρήμα χωρίς κεντρικό συντονιστή.

    Η Αλυσίδα των Μπλοκ (Blockchain)

    Ας αυξήσουμε λίγο την πολυπλοκότητα. Το Bitcoin δεν είναι μόνο ο αριθμός, αλλά και το ψηφιακό «βιβλίο», ή αλλιώς καθολικό (ledger), στο οποίο καταγράφεται. Οι αριθμοί (οι μονάδες) είναι πεζά «b», το βιβλίο είναι κεφαλαίο «B». Το βιβλίο καταγράφει επίσης με ποια διεύθυνση (address) συνδέονται τα bitcoin. Προς το παρόν, σκεφτείτε αυτές τις διευθύνσεις σαν αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών που «κρατούν» bitcoin.

    Το Bitcoin Blockchain, ή το «βιβλίο», ή το «καθολικό, ledger», περιέχει το υπόλοιπο κάθε διεύθυνσης (των λογαριασμών) και κάθε κίνηση των bitcoin (τις συναλλαγές, transactions) από την αρχή της δημιουργίας του Bitcoin. Κάντε παύση και απορροφήστε το για μια στιγμή – Κάθε συναλλαγή για κάθε λογαριασμό, που έγινε ποτέ. Ένα εντελώς διαφανές νομισματικό σύστημα. Όχι ένας διαφανής τραπεζικός λογαριασμός, αλλά ένα διαφανές νομισματικό σύστημα.

    Σημείωση: οι διευθύνσεις (addresses) δεν έχουν καμία προσωπική ταυτοποίηση που να συνδέεται με αυτές στο καθολικό (ledger), αλλά η ιδιοκτησία μπορεί να συναχθεί από την παρακολούθηση. Εξαιτίας αυτού, η ιδιωτικότητα δεν υπάρχει εξ ορισμού, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με καλές πρακτικές. Εάν το Bitcoin ήταν εντελώς ιδιωτικό, τότε ο έλεγχος της ακεραιότητας του νομισματικού συστήματος στο σύνολό του δεν θα ήταν δυνατός.

    Το Blockchain είναι σαν το καθολικό μια Τράπεζας, αλλά είναι και πολλά περισσότερα. Είναι ένα καθολικό ολόκληρου του νομισματικού συστήματος.

    Κάθε 10 λεπτά κατά μέσο όρο, μια νέα «σελίδα» συναλλαγών προστίθεται στο καθολικό (ledger), που ονομάζεται «block» («μπλοκ»). Σκεφτείτε ένα φυσικό βιβλίο, όπου οι συναλλαγές περιορίζονται σε μία σελίδα κάθε 10 λεπτά. Υπάρχει ένα όριο στο πόσο συχνά θα γυρίζονται οι σελίδες για να προστεθούν νέες συναλλαγές και το βιβλίο αυξάνεται συνεχώς.

    Επειδή τα δεδομένα προστίθενται σε block, και κάθε block συνδέεται με το προηγούμενο block (εξηγείται αργότερα), το βιβλίο ονομάζεται «blockchain» – μια αλυσίδα από block που αυξάνονται συνεχώς.

    Κάθε ποσότητα του bitcoin μπορεί να ανιχνευθεί από την αρχική της δημιουργία παρατηρώντας την ιστορία της κάθε σχετικής συναλλαγής. Όλα υπολογίζονται. Όλα αθροίζονται τέλεια. Το όνειρο του λογιστή.

    Ο σκοπός της αλυσίδας των block δεν είναι απλώς να τοποθετεί τα νέα δεδομένα στη σωστή χρονολογική σειρά – είναι να συνδέει ψηφιακά τα block, έτσι ώστε οποιαδήποτε αλλαγή σε προηγούμενα block να ακυρώνει τα μελλοντικά block. Αυτό καθιστά την ιστορία του νομισματικού συστήματος εμφανή. Όπως θα συζητηθεί αργότερα, η εξόρυξη καθιστά το σύστημα απαραβίαστο.

    Δημιουργία Bitcoins

    Το Bitcoin ξεκίνησε στις 3 Ιανουαρίου 2009, από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων, με το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto. Κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι «αυτός» και «αυτός» εξαφανίστηκε λίγο μετά τη δημιουργία του Bitcoin.

    Στην πρώτη σελίδα του καθολικού, το πρώτο block, όταν ξεκίνησε το Bitcoin, δημιουργήθηκαν μόνο 50 bitcoins. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η πρώτη εγγραφή στο πρώτο block περιείχε μια συναλλαγή 50 bitcoins – Ακριβώς όπως θα μπορούσατε να ανοίξετε ένα νέο βιβλίο και να γράψετε: «Έχω 50 δολάρια».

    Μην ενοχλείστε πάρα πολύ τώρα για το γεγονός ότι δημιουργούνται φαινομενικά από το τίποτα – αυτή η αρχική φυσική αντίρρηση αργότερα θα αμβλυνθεί.

    Για κάθε νέα σελίδα που προστίθεται στο «βιβλίο» του Bitcoin, προστίθενται άλλα 50 «νομίσματα». Σε κάθε μία από τις «σελίδες», εκτός από τα νεοδημιουργηθέντα νομίσματα, υπάρχει επίσης οποιαδήποτε μετακίνηση bitcoin από ένα άτομο σε ένα άλλο – που ονομάζονται «συναλλαγές» (transactions).

    Κάθε 210.000 σελίδες ή «blocks», ο ρυθμός δημιουργίας bitcoin μειώνεται στο μισό, έτσι ώστε στο block 210.001 να δημιουργούνται 25 bitcoin αντί για 50. Στη συνέχεια, στο block 420.001, δημιουργούνται 12,5 bitcoin αντί για 25. Στη συνέχεια, στο block 630.001, στις 12 Μαΐου 2020, δημιουργούνταν 6,25 bitcoin αντί για 12,5. Αυτά τα γεγονότα ονομάζονται Bitcoin «Halvings» (Υποδιπλασιασμός) (ή «Halvenings» – υπάρχει μια συνεχής συζήτηση σχετικά με αυτή την ορολογία).

    Περίπου το έτος 2140, καθώς δημιουργούνται όλο και λιγότερα bitcoin ανά block, θα έρθει μια μέρα που θα δημιουργείται ανά block η μικρότερη δυνατή μονάδα (0,00000001 bitcoin, που ονομάζεται 1 Satoshi) και δεν θα μπορεί πλέον να γίνει ημίσεια. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα όριο 21.000.000 bitcoin και δεν θα δημιουργηθούν ποτέ περισσότερα. Επί του παρόντος, υπάρχουν περίπου 18,5 εκατομμύρια bitcoin.

    Nodes (Κόμβοι): Το Blockchain Αντιγράφεται, αλλά το Bitcoin Όχι

    Είναι σημαντικό ότι, παρόλο που οι μονάδες του Bitcoin δεν μπορούν να αντιγραφούν μέσα στο καθολικό (ledger), το ίδιο το καθολικό, το Bitcoin με κεφαλαίο «Β», μπορεί να αντιγραφεί και αντιγράφεται συνεχώς, και αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να είναι ανθεκτικό σε επιθέσεις ή σε κλείσιμο.

    Αντίγραφα του καθολικού βρίσκονται σε χιλιάδες υπολογιστές σε όλο τον κόσμο και είναι όλοι συνδεδεμένοι σε ένα δίκτυο και συγχρονισμένοι μεταξύ τους. Αυτοί οι υπολογιστές ονομάζονται «nodes» («κόμβοι»).

    Αυτός είναι ο προσωπικός μου Bitcoin Node, παρόμοιος με εκατοντάδες άλλους σ’ όλο τον κόσμο. Είναι ένα Raspberry Pi (πολύ φτηνός χαμηλής κατανάλωσης υπολογιστής), συνδεδεμένος μ’ ένα εξωτερικό σκληρό δίσκο (hard drive). Η συσκευή είναι συνδεδεμένη στο διαδίκτυο μέσω του οικιακού μου δικτύου.

    Οποιοσδήποτε μπορεί να συμμετάσχει σε αυτό το δίκτυο «κόμβων». Αρκεί να κατεβάσετε το λογισμικό, που ονομάζεται Bitcoin Core, από την ιστοσελίδα bitcoin.org και να το συνδέσετε με άλλους υπολογιστές μέσω του διαδικτύου που εκτελούν επίσης το Bitcoin Core (η επικοινωνία γίνεται αυτόματα).

    Η σελίδα bitcoin.org για να κατεβάσετε το Bitcoin Core

    Μόλις ένας νέος node συγχρονιστεί με τους άλλους, περιμένει (όπως όλοι οι άλλοι nodes) τη δημιουργία νέων block (από τους εξορύκτες). Αυτά διαδίδονται μέσω του δικτύου και όλοι οι υπολογιστές ενημερώνονται. Ένας node μπορεί να απενεργοποιηθεί για οποιονδήποτε λόγο και να επιστρέψει για να ενταχθεί στο δίκτυο ανά πάσα στιγμή. Απλώς πρέπει να προλάβει να προσθέσει τα νέα block που του ξέφυγαν.

    Το παρελθόν της αλυσίδας block δεν μπορεί να αλλάξει. Είναι ένα μόνιμο αρχείο όλων των συναλλαγών (transactions) και διανέμεται σε όλο τον κόσμο. Δεν μπορεί να εξαλειφθεί. Για να κλείσει το Bitcoin, κάθε ένας από αυτούς τους nodes πρέπει να βρεθεί και να καταστραφεί. Επειδή αυτό είναι πρακτικά αδύνατο, το Bitcoin είναι πρακτικά αδύνατο να σταματήσει.

    Γρήγορη Ανασκόπηση

    Μια γρήγορη σύνοψη μέχρι στιγμής, το Bitcoin blockchain περιέχει μια αλυσίδα συνδεδεμένων block, το καθένα με νεοδημιουργημένα bitcoin (από το «τίποτα»), και (περιέχει) οποιαδήποτε κίνηση της ιδιοκτησίας των bitcoin (transactions – συναλλαγές). Νέα block προστίθενται κατά μέσο όρο κάθε 10 λεπτά και χιλιάδες υπολογιστές διατηρούν ένα πανομοιότυπο ενημερωμένο αντίγραφο ολόκληρης της αλυσίδας.

    Αποθήκευση Bitcoin: Ιδιωτικά κλειδιά

    Είναι ενδιαφέρον να γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε ποτέ να «κατέχετε» στην πραγματικότητα κάποιο bitcoin, σύμφωνα με τη γενική αντίληψη της λέξης «κατέχετε». Οι ποσότητες bitcoin είναι απλώς αριθμοί στα πολλά πανομοιότυπα αντίγραφα Blockchain (που όλοι μπορούν να δουν), που συνδέονται με μια συμβολοσειρά (γράμματα και αριθμοί) που ονομάζεται Bitcoin «address» («διεύθυνση»).  

    Αυτό που έχετε είναι το κλειδί. Το κλειδί είναι σαν ένας μυστικός «κωδικός πρόσβασης» – είναι στην πραγματικότητα ένας τυχαία παραγόμενος, εξαιρετικά μεγάλος δυαδικός αριθμός (μηδενικά και άσσοι), στον οποίο μόνο εσείς έχετε πρόσβαση. Μπορείτε να γνωρίζετε έναν αριθμό, αλλά δεν μπορείτε να τον κατέχετε. Έτσι, γνωρίζετε ένα κλειδί, αλλά δεν κατέχετε το κλειδί. Αλλά είναι απλό και γενικά αποδεκτό να λέμε «κατέχεις».

    Επειδή ο αριθμός είναι μεγάλος και τυχαίος, δεν θα μπορέσουν ποτέ δύο άνθρωποι να δημιουργήσουν το ίδιο κλειδί.

    Ένα παράδειγμα ενός Bitcoin private key (ιδιωτικού κλειδιού) (μπορεί να είναι διπλάσιου μήκους):

    Παρατηρήστε πως υπάρχουν 12 ομάδες των 11ψήφιων δυαδικών αριθμών

    Αυτός ο αριθμός είναι δύσκολο να καταγραφεί από έναν άνθρωπο. Έτσι, αναπτύχθηκε ένα σύστημα, ένα πρωτόκολλο, στο οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν λέξεις για την αναπαράσταση αυτού του αριθμού. Παρακάτω παρουσιάζεται το σύνολο των λέξεων που είναι ίσο με τον παραπάνω αριθμό:

    12 λέξεις: Κάθε λέξη αντιπροσωπεύει έναν 11ψήφιο δυαδικό αριθμό που ορίζεται από το πρωτόκολλο.

    Το ιδιωτικό κλειδί (private key) χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ενός μοναδικού συνόλου (μοναδικού για το συγκεκριμένο κλειδί) φαινομενικά άπειρων διευθύνσεων bitcoin χρησιμοποιώντας έναν μαθηματικό προκαθορισμένο τύπο. Παρακάτω είναι οι πρώτες αρκετές διευθύνσεις για το παραπάνω κλειδί:

    Εάν στην αλυσίδα του Bitcoin, υπάρχει μια διεύθυνση (address) που έχει σημειωθεί πως «περιέχει» κάποια bitcoin συνδεδεμένα με αυτήν, και εάν είστε ο «ιδιοκτήτης» του ιδιωτικού κλειδιού (private key) που δημιούργησε αυτή τη διεύθυνση Bitcoin, τότε έχετε τη δύναμη να αφαιρέσετε bitcoin από αυτή τη διεύθυνση και να τα στείλετε σε οποιαδήποτε άλλη διεύθυνση Bitcoin θέλετε.

    Εάν τα μετακινήσετε σε μια διεύθυνση που σχετίζεται με το ιδιωτικό κλειδί κάποιου άλλου, τότε αυτό το άτομο ελέγχει πού μπορεί να πάει το bitcoin στη συνέχεια. Τον/την έχετε ουσιαστικά πληρώσει. Το υπόλοιπο στη δική σας διεύθυνση Bitcoin έχει μειωθεί και το υπόλοιπο στη δική του/της έχει αυξηθεί κατά το ποσό της πληρωμής.

    Ένας άλλος τρόπος για να το σκεφτείτε είναι ότι η αλυσίδα του Bitcoin είναι ένας δημόσιος τοίχος γραφής που μπορεί να δει ο καθένας. Έχετε την άδεια να κάνετε τροποποιήσεις στον τοίχο αν μπορείτε να αποδείξετε ότι είστε ο κάτοχος του κλειδιού.

    Αυτή η απόδειξη προέρχεται από τη χρήση του ιδιωτικού κλειδιού (private key) για την υπογραφή (signature) μιας συναλλαγής (transaction). Αυτό βασίζεται στην κρυπτογραφία – δεν χρειάζεται να καταλάβετε βαθύτερα από αυτό για να χρησιμοποιήσετε το Bitcoin. Συμβαίνει στο παρασκήνιο και το πορτοφόλι (wallet) σας φροντίζει γι’ αυτό. Τα πορτοφόλια στην συνέχεια…

    Αποθήκευση Bitcoin: Πορτοφόλια (Wallets)

    Ένα πορτοφόλι (wallet) είναι ένα κομμάτι λογισμικού που αποθηκεύει το ιδιωτικό ψηφιακό σας κλειδί (private digital key). Το πορτοφόλι δεν αποτελεί μέρος της αλυσίδας Bitcoin, αλλά επικοινωνεί με αυτήν. Πρόκειται για ιδιωτικό λογισμικό που κατέχεται από ιδιώτες.

    Το πορτοφόλι στην πραγματικότητα δεν έχει bitcoin αυτό καθαυτό. Ρωτάει το δίκτυο Bitcoin, «πόσα bitcoin υπάρχουν στις διευθύνσεις μου;».

    Θυμηθείτε ότι είναι το ιδιωτικό κλειδί (private key) που δημιουργεί μαθηματικά απεριόριστες διευθύνσεις (addresses) και ελέγχει τη δυνατότητα «ξοδέματος» των bitcoin που σχετίζονται με αυτές τις διευθύνσεις. Όλες οι διευθύνσεις είναι μοναδικές για το κλειδί. Επειδή το πορτοφόλι γνωρίζει το ιδιωτικό κλειδί, μπορεί να βρει τις διευθύνσεις. Μπορείτε να έχετε πολλά αντίγραφα ενός πορτοφολιού σε διάφορες συσκευές, το καθένα με το ίδιο ιδιωτικό κλειδί, και επομένως το καθένα θα εμφανίζει τις ίδιες διευθύνσεις bitcoin.

    Ένα Πορτοφόλι Bitcoin:

    Εάν ένα κλειδί χαθεί, το bitcoin που ελέγχει δεν μπορεί ποτέ να ξοδευτεί από κανέναν. Το bitcoin εξακολουθεί να υπάρχει στην αλυσίδα block, αλλά δεν μπορεί να ξοδευτεί (να μεταφερθεί σε άλλη διεύθυνση) και ουσιαστικά «χάνεται», ή «δεν μπορεί να ξοδευτεί».

    Η λέξη «πορτοφόλι» μπορεί να μπερδέψει τους νεοεισερχόμενους επειδή χρησιμοποιείται με δύο τρόπους: Η πρώτη χρήση περιγράφει το λογισμικό (software) που κρατάει τα κλειδιά σας. Η δεύτερη χρήση περιγράφει όλες τις διευθύνσεις (addresses) που δημιουργούνται από ένα ιδιωτικό κλειδί (private key).

    Λογισμικό (software) (που ονομάζεται πορτοφόλι) -> κατέχει το ιδιωτικό κλειδί (private key) -> συλλογή διευθύνσεων (collection of addresses) (που ονομάζεται πορτοφόλι).

    Παράδειγμα ενός καινούργιου πορτοφολιού:

    Συναλλαγές

    Μια συναλλαγή Bitcoin μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μικρό πακέτο δεδομένων που αναφέρει ένα ποσό bitcoin προς διακίνηση, μια διεύθυνση προέλευσης, μια διεύθυνση προορισμού, καθώς και μια υπογραφή. Κάτι σαν μια τραπεζική επιταγή (ποσό, αποστολέας, παραλήπτης, υπογραφή).

    Η συναλλαγή (transaction) παράγεται από το λογισμικό (software) του πορτοφολιού (wallet) του αποστολέα, υπογράφεται από το ιδιωτικό κλειδί (private key) που περιέχεται στο πορτοφόλι και στη συνέχεια το πορτοφόλι στέλνει τα δεδομένα της συναλλαγής σε έναν Bitcoin node. Κάτι σαν να γράφει κάποιος μια επιταγή, χωρίς να την παραδίδει στον παραλήπτη, αλλά να την καταθέτει απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό του παραλήπτη.

    Στη συνέχεια, ο node αυτός ελέγχει ότι η συναλλαγή είναι έγκυρη (δηλαδή ότι δεν παραβιάζει τους κανόνες του Bitcoin), πράγμα που περιλαμβάνει τον έλεγχο της γνησιότητας της υπογραφής (signature) που έχει γίνει από το ιδιωτικό κλειδί (private key). Παρόμοια με έναν τραπεζίτη που ελέγχει ότι το άτομο που γράφει την επιταγή έχει χρήματα στο λογαριασμό προέλευσης και ότι η υπογραφή στην επιταγή είναι πραγματική.

    Ο κόμβος (node) αποδέχεται τη συναλλαγή (transaction) εάν είναι έγκυρη και μόνο στη συνέχεια τη μεταβιβάζει σε άλλους nodes. Σημειώστε ότι για την υπογραφή (signature) μιας συναλλαγής (transaction) χρησιμοποιείται ιδιωτικό κλειδί (private key) και ότι η υπογραφή (signature), όχι το ιδιωτικό κλειδί (private key), είναι αυτή που μεταδίδεται στους κόμβους (nodes) και στη δημόσια αλυσίδα block (blockchain).

    Κάθε node που αποδέχεται τη νέα συναλλαγή, την προσθέτει σε μια λίστα αναμονής που ονομάζεται «mempool». Κάθε node διατηρεί το δικό του αντίγραφο της λίστας αναμονής.

    Οι συναλλαγές κάθονται στο mempool, περιμένοντας τους εξορύκτες (miners) του Bitcoin να τις πάρουν και να τις προσθέσουν στο επόμενο Bitcoin block. (Η εξόρυξη (mining) έρχεται στη συνέχεια). Ένας εξορύκτης οριστικοποιεί το block και το στέλνει σε έναν node, και αφού ελέγξει ότι είναι έγκυρο, ο node το μεταβιβάζει σε όλους τους άλλους nodes, οι οποίοι επίσης ελέγχουν ότι είναι έγκυρο. Το block και οι νέες συναλλαγές που περιέχονται σε αυτό γίνονται στη συνέχεια μέρος της αλυσίδας block.

    Εάν ένα πορτοφόλι έχει μια διεύθυνση που αναμένει μια πληρωμή, ελέγχει ότι η σχετική συναλλαγή έχει προστεθεί στην αλυσίδα block. Τα νέα δεδομένα στην αλυσίδα block χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση του υπολοίπου που αντικατοπτρίζεται στο πορτοφόλι.

    Ένα παράδειγμα θα σας βοηθήσει να το καταλάβετε αυτό. Φανταστείτε ότι η Alice πληρώνει στον Bob 1,0 bitcoin. Θα αγνοήσω τυχόν έξοδα συναλλαγής για λόγους απλότητας. Στο αριστερό μισό της παρακάτω εικόνας, το πορτοφόλι της Alice έχει μια διεύθυνση (την 3η διεύθυνση) με 1,0 bitcoin σε αυτήν. Πραγματοποιεί μια πληρωμή ακριβώς αυτού του ποσού στην 3η διεύθυνση Bitcoin του Bob, η οποία έχει 5,15 bitcoin συνδεδεμένα με αυτήν. Ο Bob είπε στην Alice ποια είναι η 3η διεύθυνσή του (δηλ. παρείχε ένα τιμολόγιο (invoice)) και το πορτοφόλι της Alice πραγματοποίησε μια συναλλαγή που περιγράφει τις διευθύνσεις προέλευσης και προορισμού και το ποσό που πρέπει να μεταφερθεί.

    Στη συνέχεια προσθέτει μια ψηφιακή υπογραφή (digital signature) για τη συναλλαγή και δημοσιεύει τη συναλλαγή στο δίκτυο Bitcoin (στέλνει τη συναλλαγή στο mempool ενός node, ένας εξορύκτης περιλαμβάνει τη συναλλαγή σε ένα block, το block αποστέλλεται πίσω σε έναν node, το νέο block διανέμεται σε όλους τους nodes). Και τα δύο πορτοφόλια ενημερώνονται με βάση τα δεδομένα από την αλυσίδα block (ζητώντας το από έναν κόμβο μέσω του διαδικτύου).

    Στη δεξιά πλευρά του διαγράμματος είναι η κατάσταση των δύο πορτοφολιών μετά την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Η τρίτη διεύθυνση της Alice στο πορτοφόλι της έχει μηδέν bitcoin. Η διεύθυνση λήψης του Bob έχει τώρα 6,15 bitcoin αντί για 5,15 bitcoin. Ο Bob έχει πληρωθεί.

    Εξόρυξη (mining)

    Δεν χρειάζεται να κατανοήσετε τις εσωτερικές λειτουργίες της εξόρυξης για να καταλάβετε πώς λειτουργεί το Bitcoin. Πιθανώς δεν θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο να προσπαθήσετε να εξορύξετε Bitcoin ως άτομο. Δεν είναι γενικά κερδοφόρο πλέον. Η εξόρυξη είναι κερδοφόρα κυρίως για μεγάλες επιχειρήσεις με πρόσβαση σε εξαιρετικά φθηνή (κάτω από τη λιανική τιμή) ηλεκτρική ενέργεια. Παρακάτω είναι μια εικόνα μιας μικρής «φάρμας» εξόρυξης (mining «farm»):

    Μόνο μια βασική κατανόηση της εξόρυξης είναι απαραίτητη για να καταλάβει κανείς πώς λειτουργεί το Bitcoin – Με τον ίδιο τρόπο που κάποιος που μαζεύει χρυσό δεν χρειάζεται να γνωρίζει πώς εξορύσσετε ο χρυσός.

    Η εξόρυξη γίνεται block προς block και όλοι οι εξορύκτες  ανταγωνίζονται για να εξορύξουν το επόμενο block. Περιλαμβάνει τη δαπάνη υπολογιστικής ισχύος για την αναζήτηση ενός ειδικού αριθμού, με επαναλαμβανόμενες προσπάθειες δοκιμής και σφάλματος. Δεν εμπλέκεται κανένας «υπολογισμός» καθαυτός, αν και συνήθως έτσι περιγράφεται. Πρόκειται για σκληρό ανταγωνισμό και κοστίζει ηλεκτρική ενέργεια.

    Όταν βρεθεί ο αριθμός για το επόμενο block, ο εξορύκτης ανταμείβεται με bitcoin μέσα σε αυτό το block. Εκτός από το να συμπεριλαμβάνει τις συναλλαγές άλλων ανθρώπων, κάθε εξορύκτης πραγματοποιεί μία συναλλαγή που ουσιαστικά λέει «Η διεύθυνσή μου έχει 6,25 νεοδημιουργημένα bitcoin». Όλες οι άλλες συναλλαγές στο block είναι κινήσεις bitcoin, όχι η δημιουργία bitcoin.

    Αυτή η ανταμοιβή (reward) είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται τακτικά bitcoin σε κάθε block. Επειδή ο εξορύκτης βρήκε τον ειδικό αριθμό, αποδεικνύει ότι έγινε υπολογιστική εργασία, έτσι ώστε όταν το block περάσει στους nodes, όλοι θα δεχτούν αυτή τη δημιουργία bitcoin ως έγκυρη. Όποιος το κάνει αυτό πρώτος (ανά block), κερδίζει. Το να έρθει δεύτερος είναι άκαρπο. Μόλις υπάρξει νικητής, όλοι οι εξορύκτες αρχίζουν να εργάζονται για να κερδίσουν το επόμενο block.

    Όποιος προσπαθήσει να εξαπατήσει θα αποτύχει, επειδή δεν θα έχει τον σωστό αριθμό. Ο αριθμός είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί, αλλά είναι εύκολο και γρήγορο για τους nodes να ελέγξουν ότι είναι έγκυρος.

    Αυτή η προσπάθεια του υπολογιστή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΠΑΤΑΛΗΜΕΝΗ ενέργεια. Είναι ένας αμυντικός μηχανισμός. Οι εξορύκτες ξοδεύουν αυτή την ενέργεια, επιδιώκοντας μια ανταμοιβή σε bitcoin. Οποιοσδήποτε επιτιθέμενος, κάποιος που επιθυμεί να αλλοιώσει την αλυσίδα block, πρέπει να ανταγωνιστεί ξοδεύοντας περισσότερη ενέργεια από όση όλη η παγκόσμια ισχύς εξόρυξης μαζί, και ενδεχομένως να μην λάβει ΚΑΜΙΑ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ αν αποτύχει. Όσο περισσότερη ενέργεια ξοδεύουν οι εξορύκτες, τόσο πιο ακριβή είναι η επίθεση στο Bitcoin.

    Όλη η ισχύς των υπολογιστών εξόρυξης σε όλο τον κόσμο ΜΑΖΙ, προστατεύει την ακεραιότητα ολόκληρου του συστήματος Bitcoin. Προστατεύει την αλυσίδα των block, ώστε κανείς να μην μπορεί να κάνει αλλαγές, διορθώσεις ενάντια στους κανόνες του Bitcoin ή να κλέψει κεφάλαια.

    Εκτός από αυτή τη συνολική ασφάλεια, υπάρχει και η προσωπική ασφάλεια. Όταν ελέγχετε το Bitcoin με ένα ιδιωτικό κλειδί (private key), ο «έλεγχός» σας προστατεύεται από εσάς που κρατάτε το κλειδί σας ασφαλές και μυστικό. Εάν κάποιος έχει το ιδιωτικό σας κλειδί, μπορεί να κλέψει τα κεφάλαιά σας, και μάλιστα χωρίς να παραβιάσει τους κανόνες του Bitcoin.

    Γιατί το Bitcoin Μπορεί να είναι Χρήμα;

    Το Bitcoin μπορεί να είναι χρήμα επειδή έχει όλα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά ενός καλού χρήματος. Είναι διαιρετό (divisible), φορητό (portable), ανθεκτικό (durable), αναγνωρίσιμο (recognisable), μεταβιβάσιμο (transferable) (medium of exchange – μέσο ανταλλαγής), μετράει την αξία (unit of account – λογιστική μονάδα) και είναι εύκολα επαληθεύσιμο (verifiable). Το σημαντικότερο είναι ότι δεν εξαρτάται από την ειλικρίνεια των ανθρώπων ή τον κεντρικό συντονισμό και δεν μπορεί να υποτιμηθεί με τη δημιουργία περισσότερων.

    Ένα αντεπιχείρημα (που θα εξεταστεί σε μελλοντικό άρθρο) είναι ότι το χρήμα χρειάζεται «εγγενή αξία» – Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν έχει εγγενή αξία. Το επιχείρημα θα ήταν καλύτερα να διατυπωθεί: «Χρειάζεται να έχει αξία για κάτι άλλο εκτός από το χρήμα». – Ούτε αυτό είναι αληθές. Το χρήμα δεν χρειάζεται καμία εναλλακτική αξία. Είναι μια γλώσσα. Η γλώσσα της αξίας:

    Συγκρίνετε το με την αγγλική γλώσσα: Ο σκοπός της αγγλικής γλώσσας είναι να «αποθηκεύει» και να επικοινωνεί ΣΗΜΑΣΙΑ. Η αγγλική γλώσσα δεν έχει «εγγενές νόημα». Οι ίδιες οι λέξεις είναι απλώς αφηρημένα σύμβολα ή θόρυβοι. Οι άνθρωποι δεν μιλούν αγγλικά επειδή πιστεύουν ότι υπάρχει κάτι εγγενές σε αυτά. Το κάνουν επειδή οι άνθρωποι με τους οποίους επικοινωνούν μιλούν επίσης την ίδια γλώσσα. Το δίκτυο των ανθρώπων που μιλούν τη γλώσσα ξεκίνησε μικρό και μεγάλωσε.

    Για το χρήμα της ελεύθερης αγοράς (όχι το χρήμα που επιβάλλεται από την κυβέρνηση), οι άνθρωποι μιλούν τη γλώσσα της αξίας με άλλους ανθρώπους που αποδέχονται αυτή τη γλώσσα. Με τον ίδιο τρόπο που η αγγλική γλώσσα δεν χρειάζεται καμία εγγενή αξία για να γίνει αποδεκτή ως γλώσσα, το χρήμα δεν χρειάζεται καμία εγγενή αξία για να γίνει αποδεκτό ως γλώσσα.

    Οποιαδήποτε εναλλακτική σχέση ποιότητας – τιμής είναι χρήσιμη μόνο για τα αρχικά στάδια υιοθέτησης της γλώσσας. Μόλις υιοθετηθεί, η εναλλακτική αξία καθίσταται άνευ σημασίας – θα μπορούσε ακόμη και να εξαφανιστεί και δεν θα είχε σημασία. Έτσι αναπτύχθηκε ο χρυσός ως η γλώσσα του χρήματος. Η χρησιμότητά του για άλλους σκοπούς είναι ωραία, αλλά άσχετη. Ήταν οι ανώτερες νομισματικές του ιδιότητες και η σχετική σπανιότητά του που αύξησαν την κυριαρχία του ως χρήματος της ελεύθερης αγοράς, όχι οι εναλλακτικές χρήσεις του ή η εναλλακτική αξία του.

    Τώρα, για πρώτη φορά, υπάρχει κάτι πολύ καλύτερο από τον χρυσό. Απλά χρειάζεται χρόνος για να μάθουν οι άνθρωποι τη γλώσσα του.

    Ένας υποψήφιος για να γίνει χρήμα δεν χρειάζεται μόνο τις σωστές ιδιότητες, χρειάζεται επίσης κοινωνική αποδοχή, και σε μια ελεύθερη αγορά, πρέπει να ξεκινήσει ως ο καλύτερος. Μόλις φτάσει στην κορυφή της αποδοχής, δεν χρειάζεται πλέον να είναι ο καλύτερος. Μπορεί να είναι αρκετά καλό ως χρήμα, και οποιοσδήποτε νέος ανταγωνιστής που είναι ελάχιστα καλύτερος δεν μπορεί να το φτάσει.

    Για να γίνει κατανοητό με το παράδειγμα της γλώσσας, αν υπήρχε μια νέα γλώσσα ακριβώς όπως τα αγγλικά, αλλά με λίγο πιο όμορφο ήχο, μπορούμε να πούμε ότι είναι ελαφρώς καλύτερη, αλλά τα αγγλικά δεν θα ξεπεραστούν. Τα αγγλικά θα παραμείνουν κυρίαρχα, επειδή είναι ήδη κυρίαρχα. Αυτή είναι μια ιδιότητα των δικτύων.

    Αντίθετα, ο λόγος για τον οποίο το Bitcoin θα ξεπεράσει τον χρυσό δεν είναι ότι είναι ελαφρώς καλύτερο – αλλά επειδή είναι πάρα πολύ καλύτερο. Είναι πιθανό να ξεπεράσει το κυρίαρχο χρήμα της ελεύθερης αγοράς επειδή διορθώνει τις μεγαλύτερες αδυναμίες του χρυσού.

    Οι αδυναμίες του χρυσού:

    • Δεν διαιρείται εύκολα για μικρές πληρωμές
    • Δεν είναι εύκολα φορητός (προσπαθήστε να πάρετε αρκετά κιλά στο εξωτερικό)
    • Δεν είναι ψηφιακός
    • Ο τελικός διακανονισμός είναι πολύ αργός και ακριβός (φυσική παράδοση).
    • Είναι δαπανηρή η ασφαλής φύλαξή του
    • Είναι συγκεντρωτικό
    • Έχει κατασχεθεί από τις κυβερνήσεις (διαταγή 6102)

    Για να ξεπεραστούν πολλοί περιορισμοί, δημιουργήθηκαν νομίσματα με αντίκρισμα χρυσού. Αυτό επέτρεψε στους ανθρώπους να ανταλλάσσουν και να μεταφέρουν αξία πιο εύκολα και αργότερα ψηφιακά, αλλά εισήγαγε νέους περιορισμούς – Αξιόπιστα Τρίτα Μέρη. Το Bitcoin ξεπερνά τις αδυναμίες του χρυσού, χωρίς αξιόπιστο τρίτο μέρος. Αυτό είναι πραγματικά εκπληκτικό.

    Από τότε που ο πρόεδρος Νίξον αφαίρεσε πλήρως τον χρυσό από την υποστήριξη του δολαρίου ΗΠΑ το 1971, το δολάριο έγινε χρήμα και όχι νόμισμα. Εύκολο χρήμα, όχι σκληρό χρήμα. Όχι υγιές χρήμα.

    Τώρα έχουμε πολλαπλά κυβερνητικά χαρτονομίσματα που δεν υποστηρίζονται από τίποτα – μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο χρυσός απέτυχε. Αν ο κόσμος επιστρέψει ποτέ στον κανόνα του χρυσού, το ίδιο ακριβώς πράγμα μπορεί να συμβεί ξανά αργότερα. Χρειαζόμαστε μια καλύτερη λύση, και υπάρχει. Αλλά είναι απίθανο οι κυβερνήσεις να υιοθετήσουν εθελοντικά το Bitcoin (αν και είναι πιθανό). Αντ’ αυτού, όπως το έθεσε ο διάσημος Αυστριακός οικονομολόγος, που είναι πλέον γνωστό απόσπασμα στους κύκλους του Bitcoin:

    «Δεν πιστεύω ότι θα έχουμε ποτέ ξανά καλό χρήμα πριν το πάρουμε από τα χέρια της κυβέρνησης, δηλαδή δεν μπορούμε να το πάρουμε βίαια από τα χέρια της κυβέρνησης, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι με κάποιο πονηρό τρόπο να εισάγουμε κάτι που δεν μπορούν να σταματήσουν.» – Φρίντριχ Χάγιεκ, 1984

    Παρόλο που είναι πολύ καλύτερο από τον χρυσό, το Bitcoin δεν θα είναι πραγματικά χρήμα μέχρι να γίνει αποδεκτό από τους περισσότερους ανθρώπους ως χρήμα. Αυτό απαιτεί χρόνο για να αναπτυχθεί. Σχεδόν ο καθένας στον κόσμο δεν χρειάζεται να ΚΑΤΕΧΕΙ κάποιο για να είναι χρήμα, αλλά σχεδόν ο καθένας στον κόσμο πρέπει να το ΘΕΛΕΙ. Αυτό είναι το τελικό εμπόδιο για το Bitcoin.

    Γιατί είναι σημαντικό το Bitcoin;

    Το Bitcoin είναι σημαντικό επειδή δεν έχουμε χρήμα ελεύθερης αγοράς. Τα χρήματά μας, δημιουργούνται και ελέγχονται από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, και αυτός ο έλεγχος τους επιτρέπει να αποσπούν ανθρώπινο χρόνο (αποταμιεύσεις) από εμάς παρά τη θέλησή μας – μέσω της δημιουργίας χρήματος. Αυτό είναι μια ανθρωπιστική καταστροφή, και για να μάθετε περισσότερα σχετικά με αυτή την αδικία σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, σας ενθαρρύνω να διαβάσετε το απίστευτα καλογραμμένο άρθρο του Robert Breedlove, “Masters and Slaves of Money“.

    Υπάρχουν πολλοί άλλοι λόγοι για τους οποίους το Bitcoin είναι σημαντικό, αλλά αυτός είναι μακράν ο πιο σημαντικός. Υπάρχουν εκείνοι που μπορούν να οραματιστούν (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου) ότι ένας κόσμος με χρήμα ελεύθερης αγοράς και εξάλειψη των κεντρικών τραπεζών, θα είναι ένας κόσμος ειρήνης και ευημερίας. Αυτό είναι το όνειρο.

    Χρήμα Ελεύθερης Αγοράς έναντι Ανταλλαγής

    Σε μια ελεύθερη αγορά, τελικά θα υπάρχει μόνο ένα χρήμα. Αν υπάρχουν πολλαπλά χρήματα, αυτό απλώς προσθέτει τριβές και κινείται προς την κατεύθυνση της ανταλλαγής. Το χρήμα λύνει το πρόβλημα της ανταλλαγής. Αν το χρήμα της ελεύθερης αγοράς λειτουργεί, η ανταλλαγή θα εξαφανιστεί τελικά. Σημειώστε ότι οι περισσότερες χώρες έχουν κρατικό χρήμα, το οποίο απαιτείται από το νόμο, για να χρησιμοποιείται για ανταλλαγή, για τη σύνταξη συμβολαίων και για την πληρωμή φόρων. Δεν είναι χρήμα της ελεύθερης αγοράς, και γι’ αυτό μπορούν να υπάρχουν πολλά από αυτά, αλλά και γιατί τα ξένα ανταλλακτήρια είναι απαραίτητα για το διεθνές εμπόριο.

    Όταν αποθηκεύει κανείς τον πλούτο του, το άτομο έχει κίνητρο να τον αποθηκεύει στο χρήμα που είναι περισσότερο αποδεκτό – όχι στο δεύτερο πιο αποδεκτό. Αυτή η πίεση έχει τελικά ως αποτέλεσμα το κορυφαίο χρήμα να απορροφά όλες τις κατώτερες αποθήκες πλούτου. Αλλά αυτό απαιτεί χρόνο.

    Περίληψη

    Ας ελπίσουμε ότι αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε τι είναι στην πραγματικότητα το Bitcoin και γιατί δεν είναι απλώς ένα άχρηστο κουπόνι «που δεν υποστηρίζεται από τίποτα», το οποίο οι κυβερνήσεις μπορούν εύκολα να σταματήσουν. Αυτή είναι μια φυσική πρώτη εντύπωση, αλλά καθώς ξύνετε την επιφάνεια, θα συνειδητοποιήσετε ότι πρόκειται για κάτι που κόβει την ανάσα. Σε μελλοντικά άρθρα, θα γράψω για τις τυπικές αντιρρήσεις των ανθρώπων (υπάρχουν πολλές) και τις απαντήσεις μου σε αυτές. Θα γράψω επίσης για τις ανησυχίες που έρχονται στην επιφάνεια αφού κατανοήσω το Bitcoin για λίγο – έχουν επίσης εξαιρετικά αντεπιχειρήματα.

    Αυτό το άρθρο ήταν «όχι πολύ τεχνικό» από το σχεδιασμό του. Όταν είστε έτοιμοι για το επόμενο βήμα στην τεχνική κατανόηση, σας συνιστώ ανεπιφύλακτα αυτή την εξαιρετική διάλεξη του Ανδρέα Αντωνόπουλου. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρόμοιο.

    Για μια βαθύτερη κατανόηση του Bitcoin συνολικά, δείτε τη διδακτέα ύλη που έχω δημιουργήσει, καθώς και διάφορα άλλα εκπαιδευτικά άρθρα στο blog μου.

    Είμαι επίσης διαθέσιμος να απαντήσω σε ερωτήσεις και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο Twitter – @parman_the‌‌‌‌.


    Tips:

    parman _the: Static Lightning Address: [email protected]

    nina_hodl: Static Lightning Address: [email protected]

    Κάντε εγγραφή για να λαμβάνετε το newsletter του Greepto!

    Μετατροπέας Κρυπτονομισμάτων

    Source: CurrencyRate

    Ισοτιμίες Κρυπτονομισμάτων

    Τελευταία Άρθρα

    Σχετικά Άρθρα