Το παρόν άρθρο γράφτηκε από τον NChel (Twitter: @NikoNC6) σε συνεργασία με τον Hliasar (Twitter: @iliasaristidis)
Coinmarketcap, Coingecko, Messari…Ανοίγεις να ψάξεις για ενα crypto και χάνεσαι στις πληροφορίες. Κάτσε αναπαυτικά και πάμε να δούμε τι είναι όλα αυτά και σε τι πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη σημασία για ένα ολοκληρωμένο DYOR σε κάποιο crypto που σε ενδιαφέρει. Ένας οδηγός ώστε να μάθουν οι νεότεροι και να θυμηθούν οι παλαιότεροι.
Τι είναι τα tokenomics
Υπάρχει ένα τρίπτυχο εννοιών που είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και σε απόλυτη εξάρτηση.
Circulating supply, market cap και τιμή.
Τι είναι circulating supply; Είναι το σύνολο των νομισμάτων που κυκλοφορούν αυτή την στιγμή στην ελεύθερη αγορά.
Τι είναι market cap; Είναι η συνολική αξία του κρυπτονομίσματος. Υπολογίζεται εύκολα αν πολλαπλασιάσεις το circulating supply με την τρέχουσα τιμή του.
Market cap = Circulating supply * τιμή
Άρα εύκολα καταλαβαίνουμε ότι η τιμή του κάθε νομίσματος προκύπτει αν διαιρέσουμε το market cap με το circulating supply.
Τιμή = market cap / circulating supply
Η κρισιμότητα του circulating supply
Σίγουρα όλοι έχουμε βρεθεί σε κάποιο διάλογο ή έχουμε διαβάσει σχόλιο “ναι και το bitcoin έτσι ξεκίνησε, 5 cents είχε και τώρα έχει 60 χιλιάδες. Τώρα είναι πολύ ακριβό για μένα. θα πάρω DOGE. Γιατί και το DOGE να μην φτάσει έστω 1000 δολάρια??”
Η απάντηση είναι απλή. Δεν θα φτάσει το DOGE στα 1000 δολάρια γιατί το bitcoin έχει circulating supply περίπου 19.000.000 ενώ την ιδια ώρα το DOGE έχει circulating supply περίπου 132.000.000.000. 132 δις νομίσματα. Με την απλή πράξη που είδαμε παραπάνω αν ποτέ το DOGE φτάσει τα 1000 δολάρια το market cap του θα είναι 132.000.000.000.000. 132 τρις. Αυτή την ώρα, ολόκληρη η αγορά crypto, έχει market cap περίπου 2,5 τρις.
Ένας “μπακαλίστικος” τρόπος για να βρίσκουμε το υποτιθέμενο μέγιστο είναι να υποθέτουμε ότι το νόμισμα μας θα φτάσει το market cap του bitcoin, δηλαδη ας πούμε το 1 τρις. Οπότε διαιρούμε το 1 τρις με το εκάστοτε circulating supply του νομίσματος που εξετάζουμε. Θα δούμε λοιπόν ότι το ADA θα πάει στα 31,25 δολάρια περίπου, το DOGE στα 7,57, το SHIBA στα 0,002 ενώ το SOL στα 3,300 δολάρια κ.ο.κ
Γίνεται εύκολα αντιληπτό λοιπόν ότι όταν τίθεται θέμα σύγκρισης ανάμεσα σε κάποια project η τιμή καθ’ αυτή, δεν παίζει κανένα ρόλο.
Υπάρχει όμως και το total supply και το max supply. Παίζουν κάποιο σημαντικό ρόλο;;
Ας δούμε πρώτα τι είναι total supply. Είναι το άθροισμα των νομισμάτων που ήδη εξορύχθηκαν (ή εκδόθηκαν). Περιλαμβάνει και το circulating supply όσο και τα νομίσματα που δεν έχουν ακόμη βγει στην αγορά. Νομίσματα ή tokens που τελικά κάηκαν εξαιρούνται από το total supply.
Max supply είναι προφανώς ο συνολικός αριθμός νομισμάτων που πρόκειται να υπάρξει.
Σημαντικό ρόλο λοιπόν έχει το total supply καθώς μπορεί να είναι δείκτης μιας μελλοντικής κερδοφορίας. Και αυτό γιατί ένα μεγάλο χάσμα (gap) μεταξύ του total supply και του circulating supply σημαίνει ότι στο μέλλον μπορεί να έχει επιπτώσεις στη κερδοφορία. Όταν πολλά ακόμα νομίσματα πρόκειται να μπούν στην αγορά, μπορεί να ασκήσουν καθοδική πίεση στην τιμή του νομίσματος. Το smart contract που διαχειρίζεται τη διανομή του νομίσματος έχει συγκεκριμένους κανόνες, όπως το πόσο θα διατεθεί, σε ποιον, πότε και με ποιον τρόπο (αν θα είναι κλειδωμένα τα νομίσματα, αν θα διατεθούν όλα μαζί ή σταδιακά κλπ.). Αναζητήστε σχετικές πληροφορίες για την διανομή των νομισμάτων.
Με την ακόλουθη πράξη μπορούμε να υπολογίσουμε την ποσοστιαία αναλογία μεταξύ circulating supply και total supply.
(circulating supply / total supply) * 100
βλέπουμε λοιπόν ότι το bitcoin έχει παράξει το 89,7% των νομισμάτων, το Cardano το 71,2% ενώ το Chainlink μόλις το 45,8% των νομισμάτων.
Volume
Ας δούμε ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο όταν αξιολογούμε ένα crypto project. Αυτό είναι το volume, δηλαδή ο όγκος συναλλαγών. Μας δείχνει τη συνολική αξία των κρυπτονομισμάτων που διακινήθηκαν τις τελευταίες 24 ώρες. Είτε αγοράστηκαν, είτε πουλήθηκαν. Ο όγκος μπορεί να δείξει την κατεύθυνση και την κίνηση του κρυπτονομίσματος καθώς και μια πρόβλεψη της ζήτησής του. Ένας χαμηλός όγκος σηματοδοτεί αναποτελεσματικές ή χαμηλές συναλλαγές, καθώς οι ζητούμενες τιμές των πωλητών δεν ανταποκρίνονται στις προσφορές των δυνητικών αγοραστών. Αντίθετα, όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος των συναλλαγών, τόσο πιο ρευστή θα είναι η αγορά κρυπτονομισμάτων. Όλα αυτα τα στοιχεία και πολλά περισσότερα μπορούμε να τα δούμε στο tab ‘Metrics’ στο messari.io.
Liquidity και spread
Η έννοια της ρευστότητας (liquidity) έχει να κάνει με το πόσο εύκολα ή δύσκολα μπορούμε να αγοράσουμε ή να πουλήσουμε ένα νόμισμα. Επίσης μπορούμε να παρατηρήσουμε και το spread, δηλαδή την διαφορά μεταξύ της τιμής ζήτησης (ask) και της τιμής προσφοράς (bid). Συνήθως εκφράζεται με ποσοστό. Όσο πιο μεγάλο το spread τόσο μικρότερο το liquidity ενός νομίσματος. Αυτό το στοιχείο το έχει το coingecko.com στο tab Markets. Την ημέρα γραφής του άρθρου το token BUGG Finance είχε spread 18,62 στο XT.COM και πολύ μικρό όγκο. Συνήθως στα διαγράμματα θα το βρείτε ως Depth. Βλέπουμε λοιπόν οτι καποιος κανει bid στα 0,01171 ενώ το ask είναι στα 0,01439. Ποίος θα κάνει την υπέρβαση να καλύψει την διαφορά; Ετσι λοιπόν εχουμε ενα κακό liquidity με μεγάλο spread.
Μια ακόμα αναλογία που μας δίνει το Coingecko και έχει ενδιαφέρον είναι ο λόγος Volume / Market cap. Την ημέρα γραφής του άρθρου στο Ethereum είναι 0,0506. Δηλαδή το 5,6% του Market cap διακινείται, αλλάζει χέρια. Την ίδια ώρα στο Dogecoin είναι 5,7%, ενώ στο Shiba Inu είναι 41,2%. Τα συμπεράσματα δικά σας.
Με μια πρώτη ματιά λοιπόν είδαμε τα κυριότερα tokenomics του νομίσματος που μας ενδιαφέρει και λογικά έχουμε σχηματίσει μια εικόνα γι’ αυτό.
Εμβαθύνοντας ακόμα περισσότερο
Τώρα θα δούμε ότι στην κεντρική σελίδα του project υπαρχουν tabs με πολύ χρήσιμες πληροφορίες.
Official website
Μας παρέχει link για το επίσημο site του crypto project. Το επισκεπτόμαστε και προσπαθούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για τον σκοπό του, την ομάδα πίσω απο το project και γενικά μαθαίνουμε για αυτό. Σχετικά με την ομάδα, κοιτάξτε τη σύνθεση της όσον αφορά την τεχνογνωσία και την εμπειρία της στον κλάδο. Κάθε πραγματικό και αξιόπιστο project θα δημοσιεύει ένα σύντομο προφίλ κάθε μέλους, το ιστορικό και ο ατομικός του ρόλος. Μια μεγάλη ομάδα γεμάτη βετεράνους είναι ευνοϊκό σημάδι.
Whitepaper
Στο tab Resources θα βρούμε το whitepaper του crypto project. Το διαβάζουμε ώστε να μάθουμε αναλυτικά πως λειτουργεί. Θα πρέπει να είναι περιεκτικό, εμπεριστατωμένο και να εξηγεί καλά την τεχνολογία και τον σκοπό του νομίσματος.
Block explorers
Όσον αφορά το Chainlink που χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα βλέπουμε αριστερά πάνω ότι “τρέχει” πάνω στο Ethereum. Απο το tab ‘More Links’ μπορούμε να συνδεθούμε με τον explorer του Chainlink που είναι το Etherscan. Τι είναι το Etherscan; Τι πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε γενικά από τους block explorers του εκάστοτε blockchain;
Ο block explorer είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο καθώς παρακολουθεί όλα τα πορτοφόλια, τα υπόλοιπα τους και τις συναλλαγές σε ένα συγκεκριμένο blockchain.
Επίσης όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα μπορούμε να δούμε όλους τους holders, την ποσότητα των νομισμάτων τους, την ποσοστιαία κατοχή τους επι του συνόλου των νομισμάτων και την αξία τους. Είναι λοιπόν ένας τρόπος να δούμε την κατανομή των νομισμάτων και κατά πόσο “αποκεντρωμένο” είναι το project που εξετάζουμε.
Μια κατανομή όπως αυτή του Chainlink μας δείχνει ότι οι πρώτες 10 διευθύνσεις κατέχουν το 62% των συνολικών νομισμάτων, με ότι αυτό συνεπάγεται. Προφανώς, επίσης, όσο περισσότεροι χρήστες (holders) το αποθηκεύουν σε ψηφιακά ή hardware πορτοφόλια τόσο πιο πολύ πιστευούν ότι θα πάει μπροστά το crypto project.
Peers
Βρίσκουμε ποιοι είναι οι ανταγωνιστές του project που μας ενδιαφέρει ώστε να έχουμε ένα ακόμα μέτρο σύγκρισης.
Σε αυτό μας βοηθάει το Messari όπου στην κεντρική σελίδα του project, στο Overview μας δείχνει τους Peers, άλλα projects δηλαδή που έχουν κοινό σκοπό με το δικό μας.
Δραστηριότητα στο Github
Ένα ακόμα πολύ σημαντικό στοιχείο που πρέπει να εξετάσουμε είναι η δραστηριότητα που έχει το εκάστοτε crypto project στο Github. Τι είναι όμως το Github;; Είναι ένα διαδικτυακό Git, όπου Git, είναι ένα σύστημα ελέγχου για την παρακολούθηση αλλαγών στον πηγαίο κώδικα κατά την ανάπτυξη λογισμικού.
Οποιοσδήποτε προγραμματιστής/χρήστης μπορεί να σχολιάσει ή να ελέγξει τον ανεβασμένο κώδικα, ακόμη και να προσθέσει τη συνεισφορά του σε αυτόν και να τον βελτιώσει. Είναι σημαντικό το GitHub για όσους έχουν γνώση προγραμματισμού καθώς μπορούν να διαβάσουν τον κώδικα και να πάρουν μια γεύση για το πόσο καλά είναι προγραμματισμένο και δομημένο το project.
Μπορούμε είτε να μπούμε στο GitHub και να κάνουμε την αναζήτηση μας για κάποιο project που μας ενδιαφέρει είτε να μπούμε στο cryptomiso.com όπου έχουν ήδη κάνει μια κατάταξη με τα project που έχουν δραστηριότητα. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν project που είναι fork άλλων project και με αυτό τον τρόπο ήδη τους αναγνωρίζεται η οποία δραστηριότητα με αποτέλεσμα η κατάταξη να μην είναι η πλέον αξιόπιστη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Syscoin στην 6η θέση που είναι fork του Bitcoin.
Υπάρχει και το santiment.net που εξετάζει διαφορετικές παραμέτρους και έχει μια πιο αξιόπιστη κατάταξη. Στην κεντρική σελίδα παταμε το Products –> Sanbase –> Watchlists –> All Projects και πατάμε το Dev.act. 30d ώστε να μας κατατάξει τα projects με βάση το Development activity.
Το ενδιαφέρον είναι ότι μπορούμε, διαλέγοντας το crypto project που μας ενδιαφέρει να προσθέσουμε στο chart πάρα πολλές επιλογές και να δούμε μέχρι και πόσοι ενεργοί λογαριασμοί Twitter υπάρχουν για το εκάστοτε project.
Community
Μιας και αναφέραμε λογαριασμούς στο Twitter, έχει πολύ ενδιαφέρον να ελέγξουμε το community του crypto project που μας ενδιαφέρει. Για να αντιληφθούμε την δυναμική που έχει το community αρκεί μια αναζήτηση σε social media όπως το Reddit, το Twitter, το Telegram και το Discord. Εκεί μπορούμε να δούμε από πόσα μέλη απαρτίζεται η κοινότητα, την δραστηριότητα τους, πόσο ενεργά είναι τα μέλη, πότε ήταν τα τελευταία post, τι απασχολεί την κοινότητα, υπάρχει θετικό ή αρνητικό κλίμα; Yπάρχουν παράπονα προς τους developers; Eίναι συνεπείς στα updates που αφορούν το project;
Markets
Ένα σημαντικό κριτήριο για κάθε κρυπτονόμισμα είναι το σε ποια ανταλλακτήρια βρίσκεται. Εάν ένα μέρος όπως το Coinbase, το Bittrex, το Kraken ή το Binance περιέχει στην πλατφόρμα του ένα κρυπτονόμισμα, ή εχει ανακοινώσει σχέδια για να το βάλει, αυτό είναι σίγουρα ένα καλό σημάδι.
8+1 ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσεις πριν πατήσεις το πράσινο κουμπί
Συνοψίζοντας, αυτό που πρέπει να μας μείνει από το άρθρο είναι ότι πρέπει να αφιερώσουμε αυτή την μια ώρα ώστε να αξιολογήσουμε και να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα σε τι ακριβώς θα επενδύσουμε τα χρήματα μας. Το κάνουμε σχεδόν όλοι όταν θέλουμε να αγοράσουμε το οτιδήποτε. Απο κάποιο gadget μέχρι ενα καινούριο πλυντήριο, αφιερώνουμε ώρες σε συγκρίσεις, reviews και αναλύσεις χαρακτηριστικών ενώ την ίδια ώρα είμαστε ικανοί απλά να βάλουμε μια εντολή αγοράς για οποιοδήποτε νόμισμα χωρίς – κακώς – να έχουμε πλήρη εικόνα για το project.
Καλό είναι λοιπόν να μπορουμε να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις πριν αγοράσουμε κάποιο νόμισμα.
- Πόσο market cap έχει και τι supply;
- Τι volume έχει;
- Το βρισκω εύκολα; Σε ποια ανταλλακτήρια;
- Ποιός είναι ο σκοπός του; Καλύπτει κάποια πραγματική ανάγκη;
- Πόσο “αποκεντρωμενο” είναι;
- Ποίοι είναι οι ανταγωνιστές του;
- Ποιά είναι τα μέλη της ομάδας πίσω από το project;
- Υπάρχει δραστηριότητα των developers στο Github;
- Έχει δυνατό community;
Συμπέρασμα
Πριν επενδύσετε σε οποιοδήποτε κρυπτονόμισμα, κάντε τη δική σας έρευνα. Προσπαθήστε να απαντήσετε στις παραπάνω ερωτήσεις. Χρησιμοποιήστε εργαλεία για να συλλέξετε όσο τον δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Μην είστε “all in” σε ένα κρυπτονόμισμα. Και πάντα να επενδύετε χρήματα που δεν τα έχετε άμεσα ανάγκη και μπορείτε να τα χάσετε.
Πηγές:coingecko.com, messari, coinmarketcap.com, cointelegraph, investopedia, etherscan.io, hackernoon.com, cryptomiso, santiment.net
